Hành trình kinh doanh trà Kombucha từ gia vị hạnh phúc

Xin chào! Bạn là ai và bạn đang kinh doanh hay làm dự án gì?

Xin chào, mình là Hiếu, vì dáng cao gầy nên mọi người thường gọi mình với nickname Hươu. Mình là một cố vấn dinh dưỡng, đồng thời cũng là founder của Hươu Vegan – một cửa hàng thực phẩm thuần chay, chuyên cung cấp những sản phẩm Kombucha – đồ uống được lên men từ trà và đường, chế biến thủ công từ nguyên liệu hữu cơ, nguyên chất.

Có thể nói, đây là loại thức uống không chỉ có lợi ích sức khỏe như những loại trà thông thường mà chúng còn giàu men vi sinh có lợi, chất chống oxy hóa, các vitamins và khoáng chất khác có tác dụng tăng cường sức khỏe đường ruột, hỗ trợ giảm cân, chống lão hóa và thanh lọc cơ thể. 

Ra đời vào tháng 2/2020, Hươu Vegan là đứa con tinh thần khởi nguồn từ tình yêu môi trường, và sản phẩm tự nhiên, bền vững. Đặc biệt, ở mỗi sản phẩm, mình đều sử dụng chai thủy tinh, và nhãn mác, bao bì thân thiện với môi trường. Bởi với mình, kinh doanh không đơn giản chỉ chú trọng sức khỏe con người, mà còn là trách nhiệm với môi trường.

Hiện tại, bên cạnh các cửa hàng thuần chay,  mình cũng đang bày bán các sản phẩm Kombucha tại các hội chợ. Đây là dịp rất tốt để tương tác và quảng bá câu chuyện thương hiệu của Hươu Vegan cho nhiều người biết đến. 

Tại sao bạn có ý tưởng kinh doanh trà Kombucha?

Bản thân mình là một người ăn thuần chay và từng làm việc trong một công ty về rau hữu cơ, một lần mình có tham gia một workshop nông nghiệp thuận tự nhiên ở công ty. Trong buổi workshop đó, mọi người hướng dẫn nhau làm các sản phẩm handmade, lên men tự nhiên, và đó là lần đầu tiên mình thưởng thức Kombucha – một trong những loại thức uống lên men xuất xứ lâu đời từ Trung Quốc. 

Lần đầu uống thử, mình thực sự không ấn tượng gì nhiều vì vị khá kỳ lạ, và quên bẵng nó đi. Mãi cho đến khi mình nghỉ việc và chuyển đến làm ở một doanh nghiệp thực phẩm chay khác, trùng hợp thay công ty này cũng kinh doanh Kombucha.

Khi làm việc tại đây, mình có cơ hội trực tiếp nuôi con giống, quan sát quy trình sản xuất trà. Từ đó mình bắt đầu tìm hiểu sâu hơn về bản chất, nguyên liệu, và quá trình chế biến Kombucha.

Công việc đang tiến triển thuận lợi, vào năm 2020 đợt dịch đầu tiên ập đến. Cùng giống như các doanh nghiệp F&B khác, công ty mình gặp khó khăn và buộc phải cắt giảm nhân sự. Mặc dù, vẫn còn trụ lại, nhưng do xuất phát điểm của mình trong lĩnh vực nhà hàng khách sạn, nếu công ty đóng cửa, mình không thể xin công việc nào khác. Từ đây, ý tưởng về Hươu Vegan nhen nhóm và mình quyết định đăng ký kinh doanh Kombucha như một phương án dự phòng trước tình hình dịch.

Mình vừa làm việc tại công ty, vừa nghiên cứu sản phẩm trà Kombucha tại nhà. Cho đến tháng 11/2020, công ty chính thức ngừng hoạt động, từ đó mình dành toàn thời gian để phát triển Hươu Vegan. 

Quá trình mà bạn thử nghiệm sản phẩm trà Kombucha đầu tiên?

Nghiên cứu công thức

Do sản phẩm trà Kombucha ở Hươu Vegan hoàn toàn làm thủ công,  nên mình không tốn quá nhiều chi phí cho máy móc thiết bị,  mà chi phí tập trung chủ yếu về nguyên liệu.

Các sản phẩm Kombucha ở Hươu Vegan sẽ được ngâm lên men từ 7-10 ngày với con giống scoby (cộng sinh của vi khuẩn và nấm men), con giống này sẽ ăn hết lợi khuẩn từ trà và đường, tạo ra mẻ trà Kombucha F1.

Sau đó, mình nấu trà và cho lên men lần 2, cho ra trà F2. Cuối cùng, với mẻ trà F2 này, mình sẽ ngâm khoảng 1 ngày trong nhiệt độ phòng để lợi khuẩn tiếp tục ăn đường để cho ra thành phẩm vị tươi nhất. 

Ban đầu khi tìm hiểu con giống Scoby mình cứ ninh đinh sẽ rất đơn giản, nhưng khi bắt tay vào nuôi thì thất bại. Thành phẩm có hương vị rất chua, nửa giống, nửa trà lên men và rất khó uống. 

Mất mấy tháng để tìm hiểu nguyên nhân, mình phát hiện vấn đề nằm ở đường. Do sử dụng loại đường thốt nốt không nguyên chất, nên trà Kombucha có vị ngọt gắt. Sau khi tìm kiếm và thử nghiệm các loại đường khác nhau, cuối cùng mình đã khám phá đường mật thốt nốt. 

Đây là loại đường nguyên chất chứa nhiều vitamin B, và B12  hỗ trợ sản sinh lợi khuẩn trong quá trình lên men, rất tốt cho những người ăn thuần chay. Đồng thời, khi đổi sang loại đường mới này, hương vị cuối của trà trở nên dễ chịu, thanh mát hơn rất nhiều.

Nêm gia vị hạnh phúc 

Trong quá trình nghiên cứu, mình nhận ra khi làm Kombucha dù bạn có dùng một công thức duy nhất, nhưng ở nhiệt độ phòng, cách nuôi giống và pha trà khác nhau cũng sẽ cho ra vị Kombucha khác biệt buộc bạn phải điều chỉnh. 

Mỗi lần pha trà là cả quá trình thử thách lòng kiên nhẫn. Ông Bà xưa vẫn thường nhắc nhở con cháu, trong nấu ăn hay bất cứ việc gì phải luôn làm bằng tình yêu thương, lòng biết ơn và sự thấu hiểu, như vậy món ăn mới trọn vị. Áp dụng vào công thức làm Kombucha, mình luôn đề ra những nguyên tắc “bất di bất dịch”, một trong số đó là không vào bếp khi tâm trạng không tốt.

Trong cuộc sống, đôi khi chúng ta không tránh khỏi cảm xúc bực dọc, căng thẳng từ những điều bất như ý. Mỗi lúc như vậy mình thường tránh vào bếp, cho bản thân một chút không gian hít thở bằng cách thiền, tập Yoga,.. để cân bằng cảm xúc.

Với mình, được nấu ăn cho bạn bè, người thân là niềm hạnh phúc. Vì thế mình luôn dành tình yêu thương cho việc nêm gia vị, nếu chỉ nấu ăn qua loa, người ăn cũng không thấy vui vẻ. Bằng tình yêu thương, niềm vui và năng lượng tích cực, mình tin rằng Hươu Vegan sẽ tạo ra những món ăn ngon, chai Kombucha hạnh phúc, dù có nêm nhạt đi chăng nữa thì hương vị cũng sẽ mang đậm tấm lòng.

Bạn bắt đầu bán những chai Kombucha đầu tiên như thế nào?

Trên thị trường hiện đang có 2 dòng sản phẩm Kombucha chính, đó là Kombucha tươi, không qua thanh trùng, và Kombucha công nghiệp đã thanh trùng đóng lon. Hai dòng sản phẩm với hai đối tượng khách hàng khác nhau. Trong đó, Kombucha công nghiệp có lợi thế thiên về xuất khẩu, tuy nhiên hạn chế là khi thanh trùng lợi khuẩn trong Kombucha cũng mất đi ít nhiều. 

Vì Hươu Vegan là startup nhỏ, và không đủ vốn để thực hiện quy trình sản xuất công nghiệp như các công ty lớn, nên mình chọn Kombucha truyền thống là hướng đi chính.  Ngoài ra, bản thân mình cũng là một người ăn thuần chay và sống thuận tự nhiên, vì thế Kombucha tươi sẽ đáp ứng được nhu cầu về sức khỏe đối với những người ăn chay như mình. 

Chính việc lựa chọn hướng đi này, nên ban đầu mình gặp hạn chế rất lớn trong quá trình vận chuyển. Vì là trà tươi nên khi ship cho các đối tác ngoại thành Sài Gòn, Kombucha đã lên men trong chai, và bị bung xì khi tới tay khách. 

Mình cũng đã thử nghiên cứu các loại chai khác nhau, nhưng kết quả vẫn vậy. Từ đây, mình quyết định chỉ tập trung vào phân khúc khách hàng ở nội thành và các tỉnh lân cận để đảm bảo chất lượng kombucha tốt nhất. 

Hiện tại, các sản phẩm ở Hươu Vegan được ship xa nhất là ở Phan Thiết, Mũi Né. Và mình cũng  hạn chế bán lẻ mà chỉ tập trung phân phối Kombucha ở các cửa hàng thực phẩm xanh, thuần chay ở Sài Gòn. 

 Thách thức lớn nhất của bạn khi bắt đầu Hươu Vegan?

Bên cạnh khâu vận chuyển, thách thức lớn nhất của mình có lẽ đến từ nguồn vốn. Do Hươu Vegan là startup khởi đầu với số vốn nhỏ, doanh thu không nhiều. Đồng thời, mình còn phải gồng gánh thêm chi phí sinh hoạt, nên thời gian đầu khá chật vật. 

Tuy nhiên, khi nhìn lại vì mình khởi động Hươu Vegan từ đam mê nên dù lợi nhuận chỉ đủ trang trải phí sinh hoạt, mình vẫn rất tự hào. Bởi trên hành trình này, mình bước đi với tâm lý thoải mái và không phải nợ bất kỳ ai. 

Thực ra, giữa mùa dịch, có rất nhiều người ngỏ ý muốn đầu tư cho Hươu Vegan với nguồn vốn lớn hơn. Tuy nhiên mình chỉ định phát triển Hươu Vegan ở quy mô vừa phải trong tầm kiểm soát.

Cùng Hươu Vegan phát triển chậm rãi , mình mong muốn mỗi sáng thức dậy sẽ luôn hạnh phúc bắt đầu ngày mới mà không phải đau đầu thanh toán những hóa đơn chất chồng.  Với mình, cuộc sống được xây dựng từ những điều nhỏ bé, bình dị, và sự “biết đủ”. 

Chọn phát triển Hươu Vegan theo cách như vậy, mình không muốn chạy theo những giá trị vật chất hào nhoáng, mà thay vào đó mình sẽ dành thời gian học hỏi những điều mới, chia sẻ những giá trị tích cực đến cho cộng đồng.

Làm cách nào để bạn có thể giữ được khách hàng/ người theo dõi?

Sản phẩm giá trị

Khi nhìn xuyên suốt cả hành trình với Hươu Vegan, mình nhận ra khách hàng của mình ở độ tuổi còn rất trẻ, và họ sẵn sàng chịu mức giá cao hơn để được uống sản phẩm xanh, sạch giàu dinh dưỡng. Vì vậy, dù sử dụng nguồn nguyên liệu với chất lượng và giá thành khá cao, nhưng mình vẫn giữ giá bán phải chăng  để ai cũng có thể tiếp cận được chai Kombucha tốt nhất.

Lắng nghe và thấu hiểu khách hàng:

Có thể nói, tình yêu thương và sự thấu hiểu sản phẩm chính là kim chỉ nam định hướng kinh doanh của Hươu Vegan.  Khi tạo ra mỗi chai Kombucha, mình luôn đặt bản thân trong tâm thế hoàn toàn lắng nghe và thấu hiểu khách hàng. Mình luôn thực hành điều đó mỗi ngày bằng lòng biết ơn với tất cả những gì đang hiện hữu. 

Câu tagline “Love, Understand, and Grateful to Earth” đính kèm trên bao bì của Hươu Vegan chính là  mang ý nghĩa như vậy. 

Từ khi khởi đầu, bạn đã học được gì?

Kiên trì nhẫn nại

Trước kia, mình cũng là một người rất vội vàng, làm việc không suy nghĩ và thiếu kiên nhẫn. Có những thời điểm mình chán nản, mệt mỏi và muốn từ bỏ vì đã bỏ ra nhiều công sức mà không thấy được kết quả. Nhưng khi nghiêm túc nhìn lại, mình nhận ra bản thân lúc đó chưa hoàn toàn tâm huyết với Kombucha, vì thế sản phẩm chưa thực sự mang lại giá trị cho người dùng. 

Khi bắt đầu Hươu Vegan với số vốn nhỏ, mình dần học được cách lên kế hoạch cẩn thận, tính toán lâu dài. Khi mua thứ gì mình phải luôn suy nghĩ rằng nó có thể đồng hành cùng mình lâu dài trong tương lai hay không.

Theo mình, kiên trì và nhẫn nại chính là chìa khóa quan trọng thúc đẩy chúng ta phát triển mỗi ngày. Mọi mô hình kinh doanh dù ý tưởng hay đến đâu nhưng nếu thiếu kiên trì sẽ khó vượt qua giông bão. 

Lòng biết ơn

Khi xâu chuỗi lại cả hành trình của Hươu Vegan, mình nhận ra những gì đang có, những giá trị mình đang tạo ra ở hiện tại là sự giúp sức của rất nhiều người. Những đóng góp từ bạn bè, ý kiến của khách hàng, và cả những vấp ngã  chính là thứ giúp mình trưởng thành hơn mỗi ngày. Mình vô cùng biết ơn điều đó.

Kế hoạch tiếp theo của bạn?

Ban đầu dù đã đăng ký kinh doanh nhưng do làm thủ công tại nhà nên Hươu Vegan chưa đủ điều kiện để xin giấy phép an toàn thực phẩm. Chính vì thế trong năm sau, mình dự định mở một quầy bar, hay lounge mang phong cách thân thiện môi trường dành cho Kombucha. 

Đây chính là không gian để khách hàng vừa thỏa thích trải nghiệm sản phẩm theo ý thích, vừa có cơ hội nghe câu chuyện thương hiệu Hươu Vegan. Qua trải nghiệm trực tiếp này, khách hàng sẽ hiểu được Kombucha không chỉ là đồ uống lên men, mà còn có thể phối hợp với các thành phần khác tạo ra nhiều món ăn, thức uống giàu sức khỏe. 

Và trong tương lai xa hơn, mình cũng định phát triển thêm những dòng sản phẩm thuần chay khác: mật gừng, mật thốt nốt dành cho người ăn thuần chay với nguyên liệu làm từ sản phẩm nông sản canh tác tự nhiên, giảm thiểu tác động đến môi trường, đồng thời nâng cao giá trị nông sản Việt Nam cho nhiều người biết đến. 

Lời khuyên bạn dành cho người mới bắt đầu?

Phải kiên trì – Một doanh nghiệp muốn nhiều người biết đến cần phải có thâm niên và quá trình duy trì, học hỏi nâng cao sản phẩm theo thời gian. Nếu không có đủ chi phí để truyền thông rầm rộ, hãy kiên trì đủ lâu để khách hàng biết đến qua truyền miệng.

Ngoài ra, trong hành trình kinh doanh, mình nghĩ chúng ta phải luôn sáng tạo, đổi mới sản phẩm theo khẩu vị khách hàng trong từng thời điểm, nuôi dưỡng lòng biết ơn với giá trị ban đầu và những chặng đường mình đã trải qua. Quan trọng nhất, hãy luôn giữ nguồn năng lượng tích cực, và niềm tin xuyên suốt, từ đó bạn mới có đủ bản lĩnh vượt qua mọi gian khó.

Tìm bạn và dự án của bạn ở đâu?

Facebook: https://www.facebook.com/HuouVegan

Instagram: https://www.instagram.com/huouvegan_/

Shopee: https://shopee.vn/huouvegan

Tóm tắt